De wereld van schrijver W.G. van de Hulst

In één van zijn beroemdste boeken, ‘In de Soete Suikerbol’ schetst W.G. van de Hulst een paradijselijke plaats, waar je lekker kan eten. De goeiige hoofdpersoon, de dikke bakker, is een gezellig figuur. Er zijn wel problemen met de chagrijnige bakkersvrouw, maar toch komt alles weer goed. Voor de Utrechtse schrijver en onderwijzer Willem Gerrit van de Hulst (1879-1963) moet dit een droomwereld zijn geweest. De wereld waarin hij leefde, was aanzienlijk anders.

Het was woensdagmiddag toen de 15-jarige onderwijzer-in-opleiding onvoorbereid de opdracht kreeg een verhaaltje te vertellen aan drie klassen. ‘Diepe ontsteltenis maakte zich van hem meester; iets zwaars zakte bang door zijn benen heen van de schrik. Vertellen? Voor al, al die kinderen? „Ik? …Ja, maar ik …ik weet niks!” Maar de vinnige juf was onverbiddelijk: „Luiheid van je! Je moeder heeft je toch zeker wel eens een verhaaltje verteld vroeger? Nou, vertel dat dan. Halfvier beginnen we.” (W.G. van de Hulst, Herinneringen van een schoolmeester. Kampen, 1949)

Het werd een groot succes. Willem Gerrit van de Hulst ontdekte al vroeg hoe hij zijn lastig publiek kon boeien: hij kon erg goed verhalen vertellen.

Sociale onderwijzer

Van de Hulst was kwekeling op de Nederlandsch Hervormde Diaconieschool aan het einde van de Jutfaseweg 193. De school stond aan ‘het schrale end’, waar veel steenovenarbeiders van de fabrieken aan de Vaartse Rijn in armoede leefden. Het was een ‘school der eenvoudigen’, bijna alle leerlingen waren kinderen van de ‘ovengasten’. Hij probeerde ze zoveel mogelijk ontwikkeling mee te geven, maar het was soms al moeilijk genoeg de kinderen de school in te krijgen.

Van de Hulst kende de buurt en de mensen. Zelf was hij opgegroeid in de Gansstraat, waar zijn vader een steenhouwerij had. Hij leerde al snel om ‘van die weinig appetijtelijke kinders, grijs en grauw als de klei waaruit ze kwamen, met hun verwaarloosde en verweerde peenharen en hun povere en besmeurde jurkjes en kieltjes, met hun ruwe stemmen en onbehouwen gebaren, (…) te houden’. (W.G. van de Hulst, Herinneringen van een schoolmeester. Kampen, 1949)

En christelijke schrijver

‘Wat zonneschijn is voor de bloemen, zijn verhalen voor het kind’, zei hij eens. En omdat er nauwelijks kinderboeken naar zijn zin te krijgen waren, begon hij rond 1908 met het schrijven van zijn eerste boek, dat in oktober 1909 verscheen onder het pseudoniem Jan van de Croese: ‘Willem Wycherts’. Het schrijven werd een groot succes. Van de bijna 100 kinderboeken die hij schreef tussen 1907 en 1959 zijn er meer dan 11 miljoen verkocht, en ook vertaald in het Duits, Engels en zelfs Japans.

Hij behoort tot de eerste generatie jeugdboekenschrijvers. Kenmerkend voor de verhalen is dat de orthodoxe protestante geloofsleer sterk aanwezig is en dat het in de taal van het kind is geschreven, in korte zinnen en met plaatjes.

Een rondje Utrecht

Zijn pseudoniem Jan van de Croese was afgeleid van de straat waarin hij woonde: hij was in 1907 getrouwd en gaan wonen in de Croesestraat 71. Nadat hij hoofdonderwijzer was geworden is hij in 1913 naar de onderwijzerswoning bij de school aan de Jutfaseweg 137 verhuisd. Na zijn pensioen woonde hij met zijn gezin op de Rijnlaan 227. Hij overleed op 23 augustus 1963, en werd onder grote belangstelling begraven op begraafplaats Soestbergen – aan de Gansstraat, vlakbij zijn geboorteplek.

Hij was weer terug.

Wat er nog is

Allereerst zijn er nog de vele boeken van W.G. van de Hulst, zoals Rozemarijntje (1933) en Peerke en z’n kameraden (1919). Verder is de oorspronkelijk gevel van zijn school aan de Jutfaseweg nog te zien. Op zijn 80ste verjaardag is deze school omgedoopt tot de W.G. van de Hulstsschool.

Bronnen

Bokhove, Niels, W.G. van de Hulst en Utrecht. Wandel- en fietsgids door leven en werk. Utrecht, Stichting W.G van de Hulst sr. Toen en Nu, 2015

Broeke, van den (Red.), Utrechtse (1). Levensbeschrijvingen van bekende en onbekende Utrechters”. Utrecht (SPOU), 1994

Utrechtsch Nieuwsblad, 1963-09-02; p. 2

Vogelzang, F. (ed.), De Utrechtse Wijken: Zuidwest (Utrecht 2004), blz 95-97

W.G. van de Hulst, Herinneringen van een schoolmeester. Kampen, 1949