Willem van Oranje keert in geschiedenismaand oktober terug naar kasteel de Oosterhof in Rijssen

Willem van Oranje keert na bijna 80 jaar weer terug in de Opkamer van kasteel de Oosterhof. Althans het portret van de Vader des Vaderlands dat op een houten paneel geschilderd aan de grote schouw hing in de Opkamer. Dat was tot ongeveer 1946 het geval, want toen vertrok de barones van Verwolde, de weduwe van jonkheer Coenen die in 1937 overleed, naar Huize Gherlovinc op de hoek Enterstraat-A.H. ter Horstlaan.

De barones nam het geschilderde paneel mee en daar is het verloren gegaan door een brand. Nu havezate de Oosterhof een museum is, wordt steeds geprobeerd om ook de ruimtes weer de allure van vroeger zo veel mogelijk terug te geven. In de Opkamer hing tot nu toe aan de grote schouw altijd een kleine reproductie van het bekende schilderij van Willem van Oranje geschilderd door de Antwerpse kunstenaar Adriaen Thomasz Key.

Opvallend

Conservator Jan van de Maat vatte het plan op om een “nieuw” portret te laten maken op een houten paneel voor de grote schouw. Omdat het om een goed portret moet gaan werd een beroep gedaan op kunstenares Janneke Wemekamp uit Hellendoorn. Zij exposeerde enige tijd geleden in het kasteel en de kwaliteit van haar portretten was opvallend. Wemekamp was bereid de uitdaging aan te gaan om een mooi portret van Willem de Zwijger te maken op een eikenhouten paneel. Dit voorjaar bracht een delegatie van het museum een bezoek aan haar atelier aan de Hancateweg Oost. Conservator Jan van de Maat en zijn assistent Jan Nijland waren enthousiast over de contouren van Willem van Oranje die al goed zichtbaar waren.

Geschiedenismaand

Vrijdagmorgen bezochten Van de Maat en Nijland opnieuw het atelier voor een laatste kijkbeurt. Hun enthousiasme over het resultaat was zo mogelijk nog groter. Janneke Wemekamp had bewust nog even gewacht met het aanbrengen van de laatste vernislaag om zo mogelijk nog details te kunnen aanpassen, maar dat vonden Van de Maat en Nijland niet nodig. De finishing touch wordt in de loop van volgende week verricht en na enkele dagen drogen komt het schilderstuk dan naar Rijssen. Dan wordt nagedacht over de ophanging van het schilderstuk en komt er een datum en tijdstip voor de presentatie, nog in de geschiedenismaand. Het thema van Oktober Geschiedenismaand is “Echt Nep” en dat geeft aanleiding genoeg om daar bij de presentatie over door te filosoferen.

Adellijk

Het Rijssens Museum is steeds bezig om de oude havezate, waar mogelijk, weer het aanzien van een adellijk huis terug te geven. De Oosterhof is na de restauratie in de jaren 1966 en 1967 een opleidingscentrum geweest voor kraamverpleegkundigen. In de havezate waren de lesruimtes die vooral sober en doelmatig waren ingericht. Nu het Rijssens Museum de havezate als levend geschiedenisboek heeft ingericht, wordt ook steeds bekeken hoe het eruit heeft gezien toen het nog werd bewoond door de adellijke families. De openhaardpartijen in de vroegere verblijfruimtes werden weer van authentieke tegels voorzien. In de Opkamer zijn de munsterstenen staanders van de schouw weer zichtbaar gemaakt en is de constructie van de eikenhouten rand met het alliantiewapen van de laatste adellijke bewoners verbeterd en verstevigd. In dat opzicht is het “nieuwe” portret van Willem van Oranje ook weer een flinke stap in de richting van het authentiek maken van de havezate.

Gevoelig

Wemekamp kreeg de opdracht op eikenhout te schilderen. Dat stelt eisen aan het schilderwerk voor de lange termijn. Een houten paneel is gevoelig voor temperatuurverschillen en wisselende binnenklimaatvochtigheid. Toch is voor hout gekozen, omdat het oorspronkelijk ook een houten paneel was. Bovendien heeft het kasteel sinds enkele jaren een geavanceerde klimaatbeheersingsinstallatie op de zolder staan, waarvoor de beheerstichting tekende. “Om die reden durfden we ook te besluiten om Willem de Zwijger weer op hout te laten schilderen,” aldus Van de Maat.

Minutieus

Wemekamp heeft studie verricht naar de achtergronden van de meest bekende portretten van de Vader des Vaderlands. Er zijn verschillende portretten van hem gemaakt in verschillende levensfasen. Van daaruit is het huidige portret gemaakt. Volgens Van de Maat heeft Wemekamp het portret met heel veel gevoel voor details gemaakt. “Ook de lichtval en schaduwwerking zijn minutieus aangebracht. We zijn heel blij met het resultaat en we zien er naar uit om het zijn plek te geven in de Opkamer,” zo laat Van de Maat weten.

Foto

Al die jaren heeft de Opkamer het moeten doen met de kleine reproductie. Dat leidde bij het publiek soms wel eens tot vragen. Van de Maat vertelt dat hij een rondleiding eens besloot met de opmerking: “En aan de schouw hangt het portret van de Vader des Vaderlands.” Waarop een van de bezoekers het portret wat nader bekeek en vroeg: “Maar dat is toch een foto?” Waarop Van de Maat antwoordde: “Goed gezien mevrouw. Van Willem van Oranje is ooit één foto gemaakt en die hebben wij.”

DE WEEK VAN RIJSSEN
16 okt 2024