De enige foto van Willem van Oranje in Rijssen

Havezate de Oosterhof heeft een ongewone voorgeschiedenis. Ooit bewoond door de adellijke families Van Ittersum en Coenen. Ook Rijssense families ten tijde van de woningnood na de Tweede Wereldoorlog. Daarna werd het een bouwval en na redding door de gemeente Rijssen een opleidingsinstituut voor kraamverpleegkundigen. Het oranje-groene kruis in de dakkapel van het Koetshuis herinnert aan die tijd. De kraamverzorgsters waren er intern; de slaapruimtes waren in het Koetshuis. Uiteindelijk kwam de Kring Werkgevers Rijssen in een deel van het kasteel en het Rijssens Museum.

TL-balken

Een havezate met zo’n voorgeschiedenis ziet er van binnen anders uit dan een nog altijd bewoond kasteel als Twickel of Weldam. De Oosterhof was een schoolgebouw met tl-buizen aan het plafond en radiatoren in de openhaardpartijen. Met de onbetaalbare hulp van de technische vrijwilligersploeg brengen we de adellijke sfeer van vroeger stukje bij beetje weer terug. De eikenhouten schoorsteenmantelrand in de Opkamer is hersteld. De gamma-keukentegels zijn vervangen door antieke haardtegels uit de eigen collectie. Plafonds zijn gerepareerd en in originele kleuren geschilderd en de ijzeren radiatoren zijn uit de openhaardpartijen verwijderd.

Slechte foto

Het is moeilijk te achterhalen hoe het huis van binnen ooit echt was. Er zijn nauwelijks foto’s van het interieur bewaard gebleven. We hebben één hele slechte foto van de schoorsteenmantel van de Opkamer; het oudste deel van de havezate boven de gewelvenkelder. Met een pen is het jaartal 1927 op die foto geschreven. Aan de schoorsteenmantel hing een schilderij van Willem van Oranje. Tenminste, daar lijkt het sterk op en we weten dat adellijke families veelal Oranjegezind waren. Dat schilderij hebben we niet meer, want het is meegenomen door de laatste adellijke bewoner, de barones van Verwolde die met jonkheer Coenen was getrouwd. Zij verhuisde naar een kleiner onderkomen nabij restaurant de Poort van Twente aan de Enterstraat, op de plek waar nu de familie Pluimers woont. Coenen overleed in 1937 en de barones verliet de havezate na de Tweede Wereldoorlog. Het schilderij, op een houten paneel, is bij een brand verloren gegaan. In de Opkamer hangt nu een kleine reproductie van Willem de Zwijger midden op schoorsteenmantel. We zijn bezig om een nieuw schilderij te laten maken in dezelfde stijl, zodat de Opkamer wéér iets meer op vroeger lijkt.

Portret

Onze conservator, Jan van de Maat, vertelde dit verhaal aan een groep bezoekers die hij rondleidde. Een van de groepsleden had blijkbaar niet alles meegekregen. Wel had ze nog nét opgevangen dat het om een portret van Willem van Oranje ging en ze vroeg nogal snugger: “Maar dat is toch een foto?” Waarop Jan de rondleiding afsloot met de wereldopmerking: “Inderdaad mevrouw, er is ooit één foto van Willem van Oranje gemaakt en die hebben wij.”

Ik zei het al eerder: we hebben als museum meer van dit soort geintjes in huis. Kom zaterdag 9 september op Open Monumentendag gerust eens langs.

DE WEEK VAN RIJSSEN
7 sep 2023